‘maar kou of vuur, water of brood voor allen,
niets mag de mensen onderling verdelen
dan zon of nacht, dan maan of korenaar.’
Dit zijn de laatste regels uit het gedicht ‘Sonnet XLII’ van Pablo Neruda, de Chileense dichter. Niet voor niets kreeg hij de Nobelprijs voor de literatuur. Zinnen die mijn hart doen samenballen als een vuist. Zo sterk, zo actueel. Dit gedicht uit de bundel ‘100 liefdessonnetten’ is geschreven aan het einde van de jaren 50 van de vorige eeuw. Zijn woorden, gepassioneerd gevlochten tot zinnen zijn tijdloze parels. Woorden van troost in stroeve periodes, druppels van geluk ter inspiratie. Over elke emotionele staat van zijn legt hij een deken. Warm, zacht, soms zwaar of schurend, waar nodig.
En wat doe je als groot Neruda liefhebber? Je gaat op zoek naar zijn roots. En zo geschiedde. Ik vertrok naar Chili.
Een regenboog van energie
Laat mij hier blijven, ik zou ter plekke kunnen sterven van geluk. Deze gedachten gingen door mij heen toen ik op het terras van één van de huizen van de dichter stond. Gebouwd op een woeste rotspartij in een baai van de ansichtkaartstad Valparaiso. Grillig in de heuvels aan de kust van Chili. Schots en scheefstaande huizen. Elk met een andere, vrolijke kleur. Knijp je je ogen een beetje dicht, dan zie je een regenboogslinger aan de horizon.
Dappere huizen, want ze zijn al vele malen slachtoffer geworden van een aardbeving. De bevolking is vergroeid met dit gegeven, maar ook met hun huizen en hun plek. En daarom blijven de Chilenen hier, hun thuis. Is hun huis als een rozenblaadje weggeblazen door een beving, dan verzamelen de inwoners zich. Binnen een paar dagen herrijst een nieuw huis met een uitbundige kleur. Deze onvoorwaardelijke krachtbundeling moet Pablo Neruda gevoeld hebben toen hij hier kwam wonen. Wat een energie.
Ik kijk uit over de zee die zich laaft aan het avondrood. De koperkleur legt een mysterieuze laag over het uitzicht. Nooit was mijn leven surrealistischer dan dit moment. Blijf, eeuwig moment. Volgezogen koester ik mijn zintuigen tot in de allerkleinste haarvaten.
Zinderende zinnen
Het huis waar ik voor sta, La Sebastiane, is door Neruda zelf ontworpen en ingericht. Een bonte mengeling van stapels boeken, wijnflessen en dromerige vergezichten door de enorme ramen. Geen wonder dat hier zinderende zinnen ontstaan. De inspiratie kruipt via al deze ramen en openslaande deuren sijpelend onder je huid. Nestelt zich vervolgens in je linker hersenhelft, waar de alchemie zachtjes begint te pruttelen. En zo de betovering uit de pen wordt geperst.
Matilda – de muze
Veel boeken zijn er geschreven over het krasse leven van Pablo Neruda. Alle facetten van zijn turbulente leven beschreef hij in zijn geliefde poëzie. De dichter was een stormvloed van emoties. Hij zette deze om in woorden, om hier vervolgens zinnen van te spinnen. Zijn hele leven was hij op zoek naar passie en liefde in alle opzichten. De rode draad hierin was zijn muze Matilda Urrutia, die tot haar dood bij hem bleef ondanks de andere vrouwen die hij naast haar had. Maar haar had hij lief. Vele van zijn gedichten zijn opgedragen aan Matilda:
‘mijn liefste, ik zou niet van je houden!
Door jou te omhelzen, omhels ik het bestaan,
het zand, de tijd, de boom van de regen
en alles leeft om mij te laten leven:
zonder ver weg te gaan kan ik alles zien:
ik zie in jou leven al wat leeft. (uit sonnet 8)
Hij had haast om alles uit het leven te halen, want tegen de strijd der tijd kon hij het nimmer winnen. Zijn leven was turbulent. In vele werelddelen woonde hij. Streed tegen de Chileense dictatuur. Moest vluchten uit zijn geliefde land. Aan zijn gedichten kan je lezen hoe het met hem ging. Daarbij spaarde hij zichzelf niet. Maar in alles overwon de liefde, zijn muze, zijn houvast, zijn Chileense rots.
De gedichten van Pablo Neruda vind je op Google. De prachtigste gedichtenbundels zijn er in de mooiste boekvormen. Snuif er één op. Zelfs op You Tube worden ze voorgedragen. Misschien ga jij het ook voelen. De passionele, overweldigende woordenvloed die jouw bloed zo maar laat stollen. Jouw innerlijke leven verrijkt. Zoals het mijne.
PS extra tip: de prachtige Italiaanse film Il Postino uit 1994 laat je nog meer meeslepen in de Neruda-melancholie…